ජර්මනිය

ජර්මනිය

▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️▪️

ජර්මනියේ නිල නාමය වනුයේ ජර්මන් ෆෙඩරල් සමුහාණ්ඩුව යන්නයි. මෙය මධ්‍යම යුරෝපයේ පිහිටා ඇති රටකි. උතුරින් උතුරු මුහුද, ඩෙන්මාර්කය හා බෝල්ටික් මුහුද, නැගෙනහිරින් ‍පෝලන්තය සහ චෙක් සමූහාණ්ඩුවද, දකුණින් ඕස්ට්‍රියාව සහ ස්විට්සර්ලන්තයද, බස්නාහිරින් ප්‍රංශය, ලක්සමිබර්ග්, බෙල්ජියම සහ නෙදර්ලන්තය යන දේශ සීමාවන්ගෙන්ද ජර්මනිය වට වී තිබේ. ජර්මනිය සන්තක ප්‍රදේශ වර්ග කිලෝමීටර් 35,7021 ක් (වර්ග සැතපුම් 137,847 ක් ) පුරා පැතිර පවතී. මෙරට සමශිකෝෂ්ණ සෘතුමය දේශගුණයෙන් බලපෑමක් ලබයි. 2010 ජනවාරි මස දී ජනගහනය මිලියන 81.8 ක් වාර්තා වී ඇත. යුරෝපා සංගමයේ සාමාජික රටවල් අතරින් වැඩිම ජනගහනයක් සහිත සාමාජික රට වන්නේ ජර්මනියයි. ලොව නන්දෙසින් එන අන්තර් ජාතික සංක්‍රමණිකයන් වැඩිම සංඛ්‍යාවකට නිවහන සපයන රටවල් අතුරින් තෙවනි තැන ලැබෙන්නේ ජර්මනියටයි. 

Location of  ජර්මනිය  (dark green) 

📌 in Europe  (green & dark grey)

📌 in the යුරෝපියානු සංගමය  (green)  –  [Legend] 

අගනුවරබර්ලින්විශාලතම නගරයඅගනගරයනිල භාෂාව(න්)ජර්මානු[1]ජාති නාම(ය)ජර්මානුරජයෆෙඩරල් පාර්ලිමේන්තු ව්‍යවස්ථාදායක සමූහාණ්ඩුව 

ක්‍රි.ව. 100 පෙරාතුව ජර්මේනියාව නම් වූ ප්‍රදේශයෙහි ජර්මානු ගති ලක්ෂණ ඇති ‍බොහෝ ජනයා වාසය කර ඇති බැව් දැනගන්නට ලැබී ඇතිවා පමණක් නොව, ලේඛනවලින් ඒ බව ඔප්පු කර ද තිබේ. 10 වන ශත වර්ෂය ආරම්භයේ දී, ජර්මන් සන්තක ප්‍ර‍දේශ සියල්ලෙන් ශුද්ධ රෝමන් අධිරාජ්‍යයේ මධ්‍ය‍ කොට්ඨාශය සැකසිණි. මෙය වර්ෂ 1806 දක්වා වූ දිගු කාලයක් පුරා පැවති‍යේ ය. 16 වන ශතවර්ෂය තුළදී උතුරු ජර්මනිය 'ප්‍රොතෙස්තන්ත ප්‍රතිසංස්කරණවාදී’ නිකායේ මධ්‍යස්ථානය බවට පත් විය. 1871 පැවති ප්‍රංශ - ප්‍රසියන් යුද්ධය මධ්‍යයේ ජර්මනිය නූතන ජාතික රාජ්‍යයක් වශයෙන් එක්සත් කරන ලදි. 1949 දී දෙවන ලෝක සංග්‍රාමයෙන් පසුව, ජර්මනිය වෙනම රාජ්‍ය දෙකක් ලෙස, එනම් නැගෙනහිර ජර්මනිය හා බටහිර ජර්මනිය යනුවෙන් බෙදා වෙන් කරන ලදි. බර්ලින් සහ සාර් යනුවෙන් තවදුරටත් මිත්‍ර පාක්ෂික රටවල් රුදී සිටි ආකාරය මත දේශපාලනමය විශේෂ තත්ත්වයන් සහිත කොටස් දෙකකට බෙදන ලදි. 

වර්ෂ 1990 දී ජර්මනි‍ය නැවත ඒකාබද්ධ කරන ලදි. 1957 දී පිහිටුවන ලද 'යුරෝපීය ප්‍රජාව' නමින් වූ සංවිධානයේ ජර්මනිය ද ආරම්භක සාමාජිකයෙක් වුයේය. මෙම සංවිධානය 1993 දී 'යුරෝපා සංගමය ' බවට පත්විය. ජර්මනිය 'ෂෙනගන්' කලාපයේ කොටස්කරුවකු වන අතර, 1999 දී යුරෝ (euro) නමින් හඳුන්වන යුරෝපා මුදල් භාවිතය පිළිගත්තේය. 

ජර්මනිය ජනපද දහසකින් සෑදුනු ෆෙඩරල් පාර්ලිමේන්තු සමූහාණ්ඩුවකි. මෙහි අගනුවර ද, විශාලතම නගරයද බර්ලින් පුරවරය වන්නේය. එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය, නේටෝ 8 කණ්ඩායම (G8), කණ්ඩායම (G20), ආර්ථික සහයෝගීතාව හා සංවර්ධනය පිළිබඳ සංවිධානය (O E C D) සහ ලෝක වෙළඳ සංවිධානය යන(W TO) ජාත්‍යන්තර සංවිධානයන් හි ජර්මනිය ද සාමාජිකත්වය උසුලයි. ජර්මනියේ දළ දේශිය නිෂ්පාදිතයේ නාමික අගය සලකා බැලූ විට එරට සතුව ඇත්තේ ලොව සිව්වන ස්ථානය ‍ගන්නා ප්‍රබල ආර්ථිකයක් බැව් පෙනි යයි. ඒ හැර එරට සතු 'මිලදී ගැනීමේ හැකියාවේ අනුපාතය' ( Parchasing Power Parity) අනුව බැලූ විට එය පස්වන ස්ථානයේ පසුවේ. ජර්මනිය දෙවන විශාලතම භාණ්ඩ අපනයනකරුවා ද, තුන්වන විශාලතම ආනයනකරුවා ද වන්නේය. සංවර්ධන ආධාර සඳහා මුදල් පිරිනමන ලෝකයේ රටවල් අතුරින් ස්වකීය වාර්ෂික අයවැයෙන් ඒ සඳහා වෙන්කරන අරමුදල ලෝකයේ දෙවන විශාලතම අරමුදල් ප්‍රමාණය වේ.එමෙන්ම ජර්මනියේ යුධ හමුදාව සඳහා කෙරෙන වියදම අනෙක් රටවල් අතර හයවන ස්ථානය ගනී. 

ජර්මනිය උසස් ජීවන මට්ටමක් වර්ධනය කරගෙන තිබේ. තවද පරිපූර්ණ සමාජ ආරක්ෂණ ක්‍රියාවලියක් ස්ථාපිත කර ඇත. යුරෝපිය කටයුතු පිළිබඳව ප්‍රධාන තැනක් හිමිව සිටින ජර්මනිය, ගෝලීය මට්ටමින් සමීප සබඳතා රාශියක් පවත්වාගෙන යයි. ජර්මනිය පිළිගනු ලබන්නේ විවිධ කේෂේත්‍රයන්හිලා විද්‍යාත්මක හා තාක්ෂණික නායකයා ලෙසය. 

ජර්මනිය නිර්මාණය කිරීම

මධ්‍යම යුරෝපයේ විසූ ජර්මන් බස වහරන ජනකොටස් වල නායකත්වය අරබයා ඔස්ට්‍රියාවේ හැබ්ස්බර්ග් හා ප්‍රසියාවේ හෝහන්සෝර්ලන් රජ පෙළපත් අතර වූ හබයේ අග මුල ලංකාවේ කන්ද උඩරට ශ්‍රී විජය රාජසිංහ රජ දවස දක්වා දිව යයි. වත්මන් ජර්මන් ශිෂ්ඨාචාරයේ න්‍යෂ්ඨිය ලෙස සැලකිය හැකි ප්‍රසියාවේ රජු ලෙස 1740 දී කිරුළු පලන් දෙවන ෆෙඩ්රික් සිය මූලික කාර්යය ලෙස සැලකුවේ සම්ප්රදායික ජර්මන් වාස භූමි වෙනුවෙන් අසල්වාසී ඔස්ට්රිියාව හා සටන්වැදීමය. මේ නිසා හටගත් ආදී සයිලේසියානු යුද්ධ වලින් බරපතල පරාජයක් ලද ඔස්ට්රියාවේ හැබ්ස්බර්ග් වරු උදවු පතා රුසියාවේ එළිසෙබෙත් අධිරාජිණියට හසුන් යැව්වෝය. ප්‍රසියාවේ දෙවන ෆෙඩ්රික් ගේ යුද කාමී පිළිවෙත එළිසෙබෙත් සාර් තුමියද රිසි නැත. ඈ විපතට පත් ඔස්ට්‍රියාවට උදවු පිණිස විශාල හමුදාවක් මධ්‍යම යුරෝපයට යැව්වාය. ඕඩර් නදිය තරණය කල රුසියානුවෝ ප්‍රසියාවේ අගනුවර වූ බර්ලිනය කරා ගමන් ගත්හ. දෙවන ෆෙඩ්‍රික් පරාජය අභිමුව සිටියේය. කිසිදු බලාපොරොත්තුවක් ඔහුට ඉතිරිව නොතිබිණ. එක් ලක්ෂ විසිදහසක් වූ නගර වැසියෝ සංත්‍රාසයෙන් ඇලැලී ගියෝය. කොසෑකයෝ පැමිණෙති! 1762 ජනවාරියේ සිය අගමැතියා වූ ඩි’අර්ගන්සන් සිටු තැන කැඳවූ මහා රණ ශූරයා මෙසේ කීවේලු. “පෙබරවාරි 15 වෙන කම් බලමු. තත්වයේ වෙනසක් ඇති නොවුනොත් මම වස බොන්නම්. නුඹලා කැමති නම් යටත් වෙලා සාකච්ඡා කරපල්ලා…” දෛවය විටෙක ඇදහිය නොහෙන පෙළහර පාන්නේ සිය සැලසුම මිනිස් මැදිහත් වීම් තුලින් වියවුල් නොවනු පිණිස මෙනි. වසපානය කිරීමට සූදානම් වෙමින් සිටි දෙවන ෆෙඩ්රි ක්ට පෙබරවාරි මස 12 දා අසන්නට ලැබුනේ තම පරම සැතිරිය වූ රුසියාවේ එළිසෙබෙත් සාර් තුමිය මියගොස් ඇති බවය. ඇගේ බෑනා මෙන්ම රොමොනොව් පෙළපතේ ඊලඟ උරුමක්කාරයා වූ තුන්වන පීටර් ජර්මන් සම්භවයක් ඇත්තෙකි. නව සාර් තුල ප්‍රසියාවේ ෆෙඩ්රික් කෙරේ විශාල ගෞරවයක් තිබිණ. බර්ලිනයේ ගේට්ටු අසලට ලඟාවී සිටි රුසියානු හමුදාවට නවතින ලෙස අණ කල ඔහු ෆෙඩ්රිික්ට සහාය පල කොට සිටියේය. මෙය ‘බ්රැේන්ඩන්බර්ග් හි හාස්කම’ ලෙස ඉතිහාසයේ ලියැවී ඇත. දෙපාර්ශ්වය සමඟි වීමේ ගිවිසුම මැයි 5 දා රුසියාවේ ශාන්ත පීටර්ස්බර්ග් නුවරදී අත්සන් තබන ලදී. එහි ප්‍රතිඵලය වූයේ දෙවන ෆෙඩ්රික් ලෙස මිය යාමට නියමිතව සිටි රණ දෙටුවා ‘මහා ෆෙඩ්රික් රජු’ ලෙස පූජනීයත්වයට පත් වීමය. යුද බිමේ තනිවූ ඔස්ට්රිීයාව උකටලීව පසු බැස ගිය අතර කුඩා ප්ර‍සියාව සිය සම්ප්‍රදායික වාස භූමි ඈඳා ගනිමින් පස්වන යුරෝපීය බලවතකු බවට පත් වූවාය. එසේ වුවදු තමා මුහුණ පෑ ඒ බිහිසුණු අත්දැකීම බර්ලින් නුවරුන්ගේ මතකයේ නොමැකී රැඳිණ. “ඔන්න, කොසෑක් වරු එනවා!” අනාගත ජර්මන් මවුවරු තම අකීකරු දරුවන් බියගැන්වීම සඳහා නිතර යොදාගත් ඒ මුර පදයේ සම්භවය වූයේ මේ අතීත වෘත්තාන්තයයි. බොහෝ අතීත සිංහල රජුන් මෙන්ම කන්ද උඩරට කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ ද සතුරාගේ සතුරා මිතුරාය යන පිළිවතෙහි පිහිටා කටයුතු කල අයෙකි. යුරෝපයේ දේශපාලනය පිළිබඳ යම් අවබොධයකින් පසුවූ බව පෙනෙන නායක්කර් වාංශික නරපතියා බැහැ දැකීමට ඉංග්රීබසි නියෝජිත ජෝන් පයිබස් සෙංකඩගල රාජධානියට සැපත් වන විට ශාන්ත පීටර්ස්බර්ග් ගිවිසුම අත්සන් කොට තෙසතියක් ගතවූවා පමණි. දෛවය විසින් අකලට වස පානය කිරීමෙන් වලක්වන ලද ප්‍රසියාවේ මහා ෆෙඩ්රික් රජ්ජුරුවෝ දේශය ධනයෙන් ධාන්‍යයෙන් යෙන් සරු සාරකොට 1786 දී සිය ඇඳි පුටුව මතම සාමාකාමීව අවසන් හුස්ම හෙලූහ. අනතුරුව කිරුළු පැලඳි ඔහුගේ බෑනා වූ දෙවන ෆෙඩ්රික් විලියම් විනෝදයට කැමති සැහැල්ලු සිතැති පුද්ගලයෙකි. හේ කලා ශිල්පයේ දියුණුව උදෙසා මහත් සේ කැපවී කටයුතු කලද යුරෝපය තුල ප්‍රසියාව දැරූ කිත් යසස එතැන් පටන් කෙමෙන් පිරිහී යන්නට විය. වැඩවසම් ක්‍රමයේ අවසන් යදම් බිඳ දමමින් 1789 වසරේ ප්‍රංශයේ හටගත් විප්ලවය යුරෝපයේ සියළු රාජාණ්ඩු වෙත කෙරුන අනතුරු ඇඟවීමක් වැන්න. හෝහන්සෝර්ලන්, හැබ්ස්බර්ග්, රොමොනොව් හා වේල්ස් රජ පෙළපත් භූ දේශපාලන මතභේද මොහොතකට අමතක කොට දමමින් දහසය වන ලුයිස් රජුට සහාය පල කලේ එය රාජකීයයන්ගේ පැවැත්ම පිළිබඳ ගැටළුවක් වූ නිසාය. එහෙත් ප්‍රංශ විප්ලවවාදීහූ ජනරජයක් පිහිටුවාගෙන රාජාණ්ඩුව යලි පිහිටුවීමට තැත් කල විදෙස් බලවතුන්ට එරෙහිව යුද වැදුනෝය. ඔවුනට නායකත්වය දුන්නේ නැපෝලියන් බොනපාර්ට් නැමති විසි හතර වියැති ජනරාල් වරයෙකි. ප්‍රංශ විප්ලවවාදී හමුදා 1795 දී ඕලන්දයට පහර දුන් අතර ඇම්ස්ටර්ඩෑම් හි පස්වන විලියම් රජු සරණාගතයකු සේ බ්‍රිතාන්‍යයට පලා ගියේය. කලදුටු කල වල ඉහගත් ඉංග්‍රීසීහූ ඊලඟ වසරේ ලංකාව ඇතුළු පෙරදිග ලන්දේසි යටත් විජිත තමාට නතු කොටගත්හ. 

🚫 නැපෝලියන්ට පසු යුරෝපය (1796-1862) 

කුමන්ත්‍රණයකින් පැරිසියේ බලය අල්ලා ගත් ජනරාල් නැපෝලියන් බොනපාර්ට් 1804 දී ප්‍රංශ අධිරාජයා ලෙස තෙමේම කිරුළු පැලැන්දේය. ඔහුගේ අරමුණ වූයේ පුරාණ රෝමන් යුගයට සමාන පාලනයක් ස්ථාපිත කිරීමයි. රාජාණ්ඩුවාදී සෙසු යුරෝපීය බලවත්තු ඔහුට එරෙහිව අවි අමෝරා ගත්හ. එහෙත් වාසනාව නැපෝලියන් හැර නොගියේය. ඩැනියුබ් ගඟ අසබඩ උල්ම් නගරයේදී ඔස්ට්‍රියන් හමුදා පරාජය කල ඔහු 1806 දී සැක්සනි පලාතේ ජෙනාහි දී ප්‍රසියානු හමුදාවකට පහරදී විනාශ කොට දැමීය. හෝහෙන්සෝර්ලන් රජ පවුල බර්ලිනය හැරදමා පලා ගියහ. දෛවෝපගත එක් සිදුවීමක් නොවන්නට යුරෝපයේ අපරාජිත බලයක් ලෙස ප්‍රංශ අධිරාජ්‍යය තවදුරටත් වැජඹීමට ඉඩ තිබිණ. එහෙත් ජයෙන් උදම්ව සිටි නැපෝලියන් 1812 දී රුසියාවට පහරදීමට තීරණය කලේය. මොස්කොව් හිදී දරුණු සිසිරයට හසුවූ ඔහුගේ හාර ලක්ෂයක හමුදාවෙන් ඉතිරිවූයේ දහයෙන් පංගුවක් පමණි. එය ඔහුගේ අභාග්‍යමත් ඇදවැටීම පිළිබඳ කෙරුන සංඥාවක් වැන්න. 1815 දී කන්ද උඩරට රාජධානිය අත්පත් කොටගත් ඉංග්‍රීසීහූ යුරෝපයේදී ප්‍රසියාව, ඔස්ට්‍රියාව හා රුසියාව සමඟ එක්ව ප්රංශය ආක්‍රමණය කොට රාජාණ්ඩුව යලි බලයේ පිහිටවූහ. වෝටර්ලූ සටනින් පැරදී සිරභාරයට ගනු ලැබූ නැපෝලියන් බොනපාර්ට් බටහිර අප්‍රිකානු වෙරලට සැතපුම් දහසක් ඔබ්බෙන් පිහිටි ශාන්ත හෙලේනා දූපතේ පිටිවහලෙකු ලෙස මිය ගියේය. කෙසේ වුවද යුරෝපයට ලිබරල්වාදය මෙන්ම නව නෛතික රටාවක් හඳුන්වාදීමේ ගෞරවය හිමිවන්නේ නැපෝලියන්ටයි. ඔහු විසින් ස්ථාපිත කරන ලද සිවිල් නීති සංග්‍රහයේ (Napoleonic Code) ආභාසය ලොව පුරා රටවල් හැත්තෑවක පමණ අධිකරණ පද්ධති තුල තවමත් දැකිය හැක. 1815 වසරේදී පස් මහ බලවතුන්ගේ සහභාගීත්වයෙන් ඔස්ට්‍රියාවේ වියානා නුවර පැවති සමුළුවේ අරමුණ වූයේ යුරෝපයේ ප්‍රංශ විප්ලවයට පෙර පැවති බලතුලනය යලි ස්ථාපිත කිරීමය. කලබගෑනියට වගකිවයුතුවූ ප්‍රංශය පැරණි මායිම් වලට කොටු කෙරුන අතර පෙරදිග යටත්විජිත සඳහා බ්‍රිතාන්‍යය කී අයිතිවාසිකම් සමුළුවේදී නිල වශයෙන් පිළි ගැණින. ප්‍රසියාවට සැක්සනියද රුසියාවට පෝලන්ත රාජධානියද හිමි විය. කුඩා ජර්මන් පලාත් රාජ්‍යයන්ගේ සංගමයේ නායකත්වය තවදුරටත් රැක ගැනීමට ඔස්ට්රිියාව සමත් වූවාය. නැපෝලියන් බොනපාර්ට් පරාජය කරනු ලැබුවද යුරෝපය කෙරේ ප්‍රංශ විප්ලවයේ බලපෑම ඉන් අවසන් වූයේ නැත. ස්පාඥ්ඥයේ රාජාණ්ඩුවට එරෙහිවත්, ග්‍රීසියේ හා රොමේනියාවේ තුර්කි ඔටෝමන් පාලනය එරෙහිවත්, පෝලන්තයේ සාර්ට එරෙහිවත් ඇතිවූ මහජන නැඟිටීම් මැඩපවත්වන ලැබුවද 1848 යුරෝපය පුරා පැතිර ගිය තවත් මහා විප්ලව රැල්ලකි. ප්‍රංශයේ රාජණ්ඩුව යලි පෙරලා දැමුන අතර නැපෝලියන් බොනපාර්ට්ගේ බෑනා තුන්වන නැපෝලියන් ලෙස අධිරාජ්‍යයක් ප්‍රකාශයට පත් කලේය. වර්ග සැතපුම් දෙලක්ෂ හතලිස් දාහක් වූ ඔස්ට්‍රියන් අධිරාජ්‍යය තුල වාසය කල දුසිමක් පමණවූ සුළු ජාතීහූ මින් නොසන්සුන් වූවෝ, නිදහස පතා තුමුද කැරලි ගැසීමට වන්හ. හංගේරියානු ඈපා වසමේ හටගත් මැග්යාර් වරුන්ගේ නිදහස් සටන මැඩලීමට රුසියාවේ සාර්ගේ සහාය පැතීමට පවා හැබ්ස්බර්ග් වරුනට සිදුවිය. අපරාදේ නොකියන්නට ගොන්ගාලේගොඩ බණ්ඬා හා පුරන් අප්පු ඇතුළු සිංහලයෝද මෙහිදී කිසිසේත් යුරෝපීයයන්ට දෙවැනි නුවූහ. ඒ වසරේ ලංකාවේ උඩරට නැගිටීම විජිත පාලකයන් විසින් මැඩලන ලද්දේ යුද නීතිය පණවමිනි. මේ අතර ප්‍රසියාව ක්‍රමයෙන් සිය යුද වැදීමේ හැකියාව වර්ධනය කොටගනිමින් සිටියාය. යුරෝපයේ සෙසු බලවතුන් හා සසඳන පූර්ණ කාලීන සෙනෙවි මණ්ඩලයක් (General Staff) යටතේ සංවිධානාත්මකව පාලනය වූ හමුදාවක් තිබුනේ ඈ සතුව පමණි. ඔවුහු උදා විය හැකි මෙන්ම නොහැකි යැයි සැලකුන තත්වයන් සඳහාද නිති සූදානමින් පසු වූහ. යුරෝපයේ ඕනෑම බලවතෙකු හා යුද වැදීමේ මූලික සැලැස්මක් ප්‍රසියානු සෙනෙවි මණ්ඩලය සතුව තිබිණ. 1857 දී එහි ප්‍රධානියා ලෙස පත්වූ හෙල්මුත් වොන් මෝල්ට්කේ සෙනෙවියා බොහෝ ඇසූ පිරූ තැන් ඇත්තෙකි. රටේ පුළුල් දුම්රිය මාර්ග පද්ධතිය හා ටෙලිග්රැසපික් සන්නිවේදනය හමුදාමය කටයුතු වෙනුවෙන් යොදා ගැනීමට ඔහු සැලසුම් කලේය. ඊලඟ දශකය තුල ප්‍රසියාව යුරෝපයේ බලවතුන් අතර ලා සැලකීමට හේතුවූයේ මෝල්ට්කේගේ සෙනෙවි මණ්ඩලය සිය ප්‍රතිවාදීන් අභිභවා දැක්වූ විශිෂ්ඨ සංවිධාන හැකියාවය.

🚫 බිස්මාර්ක් ගේ එක්සත්කරණය (1862-1871) 

1862 දී ඔටෝ වොන් බිස්මාර්ක් කුමාරයා ප්‍රසියාවේ චාන්ස්ලර් ලෙස පත් වූයේය. නැගෙනහිර ප්‍රසියානු ‘ජුන්කර් ’ වරයකු වූ ඔහු ජාතිවාදියෙකු මෙන්ම අති දක්ෂ රාජ්‍යතාන්ත්‍රිකයෙකි. මහාද්වීපය තුල ප්‍රසියාව හා ඔස්ට්‍රියාව අතර වූ ඓතිහාසික වැයික්කි ගැටළුව යලි උත්සන්න විය. 1864 ඩෙන්මාර්කය පරාජය කොට හොල්ස්ටයින් නැමති උතුරු දිග පලාත් අත්පත් කොටගත් බිස්මාර්ක් අනතුරුව භූමි කොල්ලයේ තනි අයිතිය වෙනුවෙන් 1866 දි ඔස්ට්රිඅයාව සමඟද පුරා සත් සතියක් සටන් වැදුනේය.සොස්ට්‍රියාව ඩිවිෂන 12ක් රැස් කිරීමට සති හතක් ගත කරන විට තෙසතියක් ඇතුලත ඩිවිෂන 16ක් පෙරමුණට යැවීමට හෙල්මුත් වොන් මෝල්ට්කේගේ සෙනෙවි මණ්ඩලයට හැකිවිය. මේ සටනින් පහසු ජයක් ලද ප්‍රසියාව1867 දී ජර්මන් පලාත් 22ක් හා එක්ව තමාගේ නායකත්වයෙන් උතුරු ජර්මන් ඒකාබද්ධ සංගමය ස්ථාපිත කලාය. පරාජයෙන් හා අවමානයෙන් දුර්මුඛ වූ ඔස්ට්‍රියාව මධ්‍යම යුරෝපයේ ජර්මන් නායකත්වය වෙනුවෙන් තරඟ වැදීමේ අදහස සදහටම හැර දැමුවාය. හැබ්ස්බර්ග් පාලනය යටතේ විසූ සුළු ජාතික ජන කොටස් අතර නොසන්සුන්තාව වර්ධනය වෙමින් තිබිණ. යුරෝපීය බලවතකු ලෙස පැවතීමට නම් 1848 දී මැඩලන ලද හංගේරියානු ඈපා වසමේ මැග්යාර් වරු සමඟ යලි සහජීවනයක් ඇතිකොට ගතයුතු බව ඈට වැටහිණ. මේ තත්වය මත හංගේරියානු රාජධානියට පරිපාලන හා ආර්ථික නිදහස පිරිනැමීමට හැබ්ස්බර්ග් වරු කැමැති වූහ. එහෙත් දෙරට තවදුරටත් පොදු විදෙස් පිළිවෙතක් හා ඒකාබද්ධ හමුදා අණදෙන අධිකාරියක් පවත්වාගෙන යනු ඇත. මෙතැන් පටන් ඈ ඔස්ට්රි යා-හංගේරිය නම් වූවාය. දේශපාලන ශාස්ත්ර යේදී මෙය ද්විත්ව-රාජාණ්ඩුවක් ලෙස හඳුන්වනු ලැබේ. ගරා වැටෙමින් පැවති බහු ජාතික අධිරාජ්යසයේ භෞමික ඒකාග්රයතාවය තවත් කෙටි කලකට රැක ගැනීමට හැබ්ස්බර්ග් වරුනට හැකි විය. ඔස්ට්‍රියාව සමඟ සත් සතියේ යුද්ධයෙන් ප්‍රසියන් සෙනෙවි මණ්ඩලයද අනාගතයට බොහෝ වැදගත් පාඩම් රැසක් උගත්තේය. අසරු හමුදා හා රයිෆල් භටයන් පෙරමුණූ සටන් වල යෙදවීමට තීරණය කල ඔවුහු අණදෙන නිළධාරීන් හා පෙරමුණ අතර සන්නිවේදනය වැඩි දියුණු කිරීම කෙරේ විශේෂ අවධානයක් යොමු කලහ. “අප විසින්ම කලින් තෝරාගන්නා ලද ස්ථානයකට සතුරා ලවා පහර දීමට සැලැස්වීමට අපට හැකි විය යුතුය. අපගේ උපක්ටමය ආරක්ෂාව විය හැකි මුත් උපාය වන්නේ ප්‍රහාරයයි.” හෙල්මුත් වොන් මෝල්ට්කේ තම නිළධාරීන්ට කීය. මධ්‍යම යුරෝපයේ ජර්මන් ආධිපත්‍යය ඔස්ට්‍රියන් හැබ්ස්බර්ග් වරුන් අතින් ප්‍රසියන් හෝහන්සෝර්ලන් වරු අතට පත්වීමෙන් වඩාත්ම කලබලයට පත්වූයේ ප්‍රංශයයි. නිවාරණය යුද්ධයක් හරහා යුද කාමී ප්‍රසියාව කල් ඇතිවම මැඩලීමට බොනපාර්ට්ගේ බෑනා වූ තුන්වන නැපෝලියන් අධිරාජයා අදහස් කලේය. නියපොත්තෙන් කැඩිය හැකි දේ පොරොවෙන් කැපිය යුත්තේ මන්ද? එහෙත් ඒ සඳහා යුක්ති යුක්ත හේතුවක් ඔහුට නොතිබිණ. හෝහන්සෝර්ලන් රාජ වාංශිකයෙක් වූ ලියෝපෝල්ඩ් කුමරා ස්පාඥ්ඥයේ කිරුලට නම් කෙරුනේ ඔය අතරේය. ප්‍රංශය ඒ පිළිබඳ සිය දැඩි විරෝධය පලකොට සිටියාය. මහාද්වීපය තුල ඒ වනවිටත් පමණට වඩා බලවත් ව සිටි ප්‍රසියාව හා ස්පාඥඥය අතර හවුලක් ගොඩ නැඟෙනු ඇතැයි පැරිසිය බියෙන් පසුවේ. නිකරුණේ ආරවුලක් ඇති වීම වකල්වනු වස් අපේක්ෂකත්වයෙන් ඉවත් වන මෙන් සිය ඥාති වරයාට උපදෙස් දුන් ප්‍රසියාව ආණ්ඩු කල පළමුවන විල්හෙල්ම් කාරණාව එතැකින් සමාප්ත වූ ලෙස සැලකීය. රජු අනුගමනය ලිහිල් පිළිවෙත ගැන අමනාපයෙන් සිටි බිස්මාර්ක් පසුවූ‍යේ ඉල්ලා අස්වීමට සූදානමිනි. 1870 ජුලි 13 දා ප්‍රසියාවේ යුද ඇමති ඇල්බර්ච්ට් වොන් රූන් හා සෙනෙවි මණ්ඩල ප්‍රධානී මෝල්ට්කේ සමඟ රෑ කෑම ගනිමින් සිටි ඔහුට අසන්නට ලැබුනේ ලද විසඳුමෙන් සෑහීමකට පත් නොවී මතු කිසිදා හෝහන්සෝර්ලන් වරයෙක් ස්පාඥ්ඥ කිරුලට හිමිකම් නොකියන බවට අතිරේක සහතියක් ඉල්ලාගෙන ප්රංසශ තානාපතියා නැවත පැමිණියද රජු විසින් හරවා යවා ඇති බවයි. සුළු තුලින් එම පුවතේ අර්ථය මුළුමනින්ම වෙනස් කොට පැරිසිය තවදුරටත් ප්රයකෝප කොට හැකි බව ඔහුට පෙණින. ප්‍රංශයේ නුසුදුසු ඉල්ලීම් ප්‍රසියාවේ රජු විසින් කොටින් ප්‍රතික්ෂෙප කොට ඇතැයි හැඟෙන ලෙසය ඔහු නිවේදනය නිකුත් කලේ. පසුවදා යුරෝපය පුරා පුවත්පත් සිරස්තල වලට පාදක වූයේ හෝහෙන්සෝර්ලන් මැදුරේදී පැරිස් නියෝජිතයා අවමානයට පත්වීමයි. සිය ගෞරවය කෙලෙසනු ලැබී යැයි උරණ වූ ප්‍රංශය පස් දිනකින් ප්‍රසියාවට එරෙහිව යුද ප්‍රකාශ කලාය. මේ බව ඇසූ බැවේරියාව, බේඩ්න් හා හැසේ ඇතුළු උතුරු ජර්මන් ඒකාබද්ධ සංගමයට අයත් නුවූ දකුණු දිග පලාත්ද ප්රේසියාව යටතේ එක්සත් වූහ. බිස්මාර්ක් ඉතා සූක්ෂසූක්ෂම ලෙස තමාට අවැසිව තිබූ වාතාවරණය සකසා ගත්තේ ආක්‍රමණීකයා ප්‍රංශය ‍යැයි ලොවට හැඟෙන ආකාරයටය. යුද්ධයට තමා සූදානම් යැයි තුන්වන නැපෝලියන්ට පම්පෝරි ගැසූ ප්‍රංශ ජනරාල් වරු ප්ර්සියන් සෙනෙවි මණඩලයේ උපා උපක්ර ම හඳුනා ගැනීමෙහිලා අපොහොසත් වූහ. අවසන් මිනිත්තුව දක්වා කලින් නිර්ණය කල නිශ්චිත සැලැස්මකට අනුව යුද්ධයට එලැඹි ප්‍රසියන් ඩිවිෂන 30කට එරෙහිව ඔවුනට කැඳවිය හැකි වූයේ ප්‍රංශ ඩිවිෂණ 16 ක් පමණි. පෙරමුණු සටන් වල යෙදෙනු වෙනුවට මෝල්ට්කේ විසින් හඳුන්වාදුන් සතුරා දෙපසින් වැටලීමේ උපාය බෙහෙවින් සාර්ථක විය. සේඩන් හි සිදුවූ මහ සටනකට පසු ප්‍රංශයේ තුන්වන නනැපෝලියන් අධිරාජයා සිරභාරයට පත් වූයේ ඔහුගේ බොනපාර්ට් මාමා මෙන් තනිව නොව භටයින් ලක්ෂයක්ද සමඟය. දෙවන ප්‍රංශ අධිරාජ්යවය ඇද වැටිණ. බිස්මාර්ක්ට සාමය උවමනා වුවද ඊට හරහට හිටියේ සාම සාකච්ඡා පැවැත්වීම සඳහා පැරිසියේ පිළිගත හැකි රජයක් නොතිබීමයි. 1871 ජනවාරි 18 දා ජර්මන් පලාත් රාජ්ය නියෝජිතයන් පරාජිත ප්‍රංශයේ වර්සෙල්ස් මැදුරේ ‘දර්පන ශාලාවට’ රැස් කරවූ බිස්මාර්ක් ප්‍රසියාවේ පළමුවන විල්හෙල්ම් රජු ‘කයිසර් ’ (ජර්මන් අධිරාජයා) ලෙස කිරුළු පැලඳවීය. ඔස්ට්‍රියාව හිතාමතාම බැහැර කරමින් යුරෝපයේ මහා ජර්මන් අධිරාජ්යපය ප්ර කාශයට පත් කරන ලදී. බිස්මාර්ක් ‘අයෝමය චාන්ස්ලර්’ ලෙස විරුදාවලි ලැබීය. නැගී එන නව යුරෝපීය බලවතා තම යටත්විජිත කෙරේ බැල්ම හෙලනු ඇතැයි සැකයෙන් බ්‍රිතාන්‍යය නොසන්සුන් වූවාය. වාණිජ බෝග වගාව සඳහා අතිශය යෝග්‍ය වූ කුඩා ලංකාව මෙකල ලොව විශාලතම කෝපි නිෂ්පාදකයන් තිදෙනා අතර ලා ගැනුන අතර මහනුවර ‘ලූල්කඳුර’ වතුයායේ සාර්ථක ලෙස තේ වගාව අත්හදා බැලෙමින් තිබිණ. ප්‍රංශ-ප්‍රසියන් යුද්ධය අවසන් කරමින් ෆ්‍රැන්ක්ෆර්ට් හිදී අත්සන් කෙරුන ගිවිසුම මඟින් වර්ග සැතපුම් 5000 ක්වූ ඇල්සාස් හා ලෝරේන් කලාපය අභිනව ජර්මනියට පවරා දීමටද ප්‍රංශයට සිදුවිය. අප්‍රිකාවේ, ඉන්දු චීනයේ හා දකුණු පැසිෆික් කලාපයේ වර්ග සැතපුම් තිස් ලක්ෂයක් පුරා පැතිරුන යටත් විජිත පද්ධතියක් ආණ්ඩු කල ඈට දැරිය නොහැකිවූයේ පාඩුව නොව අවමානයයි. 

🚫අයෝමය චාන්ස්ලර් හා ඔස්ට්‍රියන් රේගු නිළධාරියා (1871- 1888) 

බෝල්කන් කලාපයේ පැන නැඟුන ස්ලාව් නිදහස් සටන් කෲර ලෙස මර්ධනය කිරීම නිසා උරණ වූ රුසියානුවෝ 1877 දී තුර්කියට පහර දුන්හ. රොමේනියාව හා සර්බියාව ස්වාධීනත්වය දිනා ගත් අතර බල්ගේරියාව අර්ධ ස්වතන්ත්‍ර රාජ්‍යයක් බවට පත්වූවාය. පරාජයට පත් ඔටෝමන් තුර්කි දේශය තව දුරටත් කැඩී බිඳී ගියේ ‘යුරෝපයේ රෝගියා’ යන අනවර්ථ නාමය ද සමඟය. පරිහාණිය කරා යමින් සිටි ඔස්ට්රි්යා-හංගේරි බහු ජාතික අධිරාජ්ය ය දැන් කඩදාසි ගෙයකට සමාන විය. ජනගහනයෙන් 64% ක් නියෝජනය කල චෙක්, ස්ලෝවැක්, පෝල්, රුතෙනියන්, සර්බ්, ක්රෝලට් යනාදී දුසිමක් පමණ එකී නොකී සුළු ජාතීන් තුල ස්වාධීනත්වය සඳහා වූ උද්වේගය හේතුකොටගෙන එය ද ඕනෑම මොහොතක ඉරිතලා යාමට ඉඩ තිබිණ. යුරෝපීය බලවතුන් ගේ ප්‍රධානත්වයෙන් 1878 බර්ලින් සමුළුව කැඳවීමේ අරමුණ වූයේ බෝල්කන් කලාපය තුල පෙර නොවිරූ ලෙස ඉහල ගිය රුසියානු බලය සමනය කිරීමය. නැගී එන සර්ව ස්ලාව් බෙදුම් වාදය විසින් යුරෝපය අස්ථාවර කරනු ඇතයි බ්‍රිතාන්‍යය හා ප්‍රංශය බියෙන් පසුවූහ. රුසියාව ලද භූමි ලාභයන්ට හිලව් වනසේ බෝල්කන් කලාපය තුල පිහිටි බොස්නියාව අත්පත් කොට ගැනීමට ඔස්ට්‍රියා-හංගේරියට එහිදී අවසර ලැබිණ. සමුළුවේ සත්කාරක රට වූ ජර්මනිය මධ්ය-ස්ථ පිළිවෙතක් අනුගමනය කලාය. බිස්මාර්ක්ගේ අරමුණ වූයේ තමාට අහිතකර නුවූ පැවති බලතුලනය ඒ ආකරයෙන්ම පවත්වා ගැනීමයි. බර්ලින් චාන්ස්ලර් මන්දිරයේ කෙරුන ද්විපාර්ශ්වික සාකච්ඡාවක් අතරතුරදී ටයිරස් නැමති බිස්මාර්ක්ගේ දැවැන්ත සුනඛයා රුසියානු අගමැති ඇලෙක්සැන්ඩර් ගොර්චෙකොව් කුමාරයා වෙත හදිසියේ කඩා පැන්නේ ඔහුගේ අංග චලනයන් තම ස්වාමියාට එල්ලවිය හැකි ශාරීරික ප්රැහාරයක පෙර ලකුණු ලෙස සැක කරමිනි. දෙරට අතර සබඳතා තර වීමට සිද්ධිය උපකාරී නුවුනද කලිසම ඉරීයාම හැරුන කොට වෙනත් හානියක් රාජ්යදතාන්ත්රිුකයාට සිදු නුවූයෙන් යුරෝපයේ සාමය තවදුරටත් ආරක්ෂා විය. 1878 බර්ලින් සමුළුවෙදී කැපී පෙනුනේ සියළුම බලවතුන් එකිනෙකා කෙරේ දැක්වූ සැකමුසු ආකල්පයයි. උද්ගතව තිබූ නව වාතාවරණය තුල පැරණි කෝන්තර යම්තාක් දුරකට නොතකා හරිමින් සිය අභිවෘද්ධිය තකා යම් සීමාසහිත එකඟත්වයන්ට එළඹීමට ඔවුන් තුල සූදානමක් ඇති බවද පෙණින. මෙය යථාර්ථයක් බවට පත් කරමින් ඊලඟ වසරේ ජර්මනිය හා ඔස්ට්රි යා-හංගේරිය මහත් ආන්දෝලනාත්මක ද්විත්ව සන්ධානයකට එළඹුනෝය. රුසියානු ආක්ර.මණයකදී එකිනෙකාට උපකාර කිරීමටත් වෙනත් බලවතෙකු සමඟ ඇති වන යුද්ධයකදී අනිත් පාර්ශ්වය මධ්යණස්ථව සිටීමටත් එමඟින් දෙරට ගිවිස ගත්හ. ද්විත්ව-රාජාණ්ඩු මර උගුලින් ගැලවී මහා ජර්මනිය හා භෞතික වශයෙන් සුසංයෝග වීමට ඔස්ට්රියයාවේ විසූ 36% වූ ජර්මන් බස වහරන්නන් අතර වූ අශාව මේ හේතුවෙන් වඩාත් දැඩි විය. මේ සඳහා වැඩිම උද්යෝගගයක් පලකලෝ ජර්මනියට වඩාත් ආසන්නව පිහිටි ඔස්ට්රිියාවේ වයඹ දිග පලාත් වල වැසියෝය. ප්‍රමාණයෙන් වර්ග සැතපුම් දහයක් වූ බෲනෝ-ඈම් යනු වාර්ගික ජර්මන්වරු බහුල කුඩා දේශසීමා නගරයකි. අසලින් ගලා යන ‘ඉන්’ නදිය හරහා ඔස්ට්‍රියාව හා අසල්වැසි ජර්මනියේ බැවේරියානු පලාත යාකෙරෙන දැවැන්ත යකඩ පාලම ඇත. ඒ අසලම වූ සැල්ස්බර්ගර් පෙදෙසේ පිහිටි පැරණි තට්ටු ගොඩනැගිල්ලක ඉහල මාලයේ කැරකැවූ උඩු රැවුලක් සහිත මැදිවියේ බේබදු රේගු මුළාදෑනියෙක් පදිංචිව සිටියේය. වාර්ගික ජර්මානුවෙකු වූ ඔහු ඇලොයිස් හිට්ලර් නම් විය. හමුදා කපිතන් වරයකුට සමාන තම නිළය නිසා බොහෝ හිස උදුම්මවාගෙන සිටි හේ සැර පරුෂය. සුළු දෙයකට පවා වහා කිපුනේය. පෞද්ගලිකව ලිබරල්වාදී අදහස් දැරුවද හැබ්ස්බර්ග් රජ පෙළපතට ඉමහත් ලැදිව සේවය කල මේ රේගු නිළධාරියා සිය ස්වාමියා වූ ෆ්‍රාන්ස් ජොසොෆ් අධිරාජයාගේ උපන්දිනය දාට දවස ගත කලේ පූර්ණ නිළ ඇඳුමිනි. රාජකීය රැවුල් විලාසිතාව අනුකරණය කිරීමෙහිලා විශාල ආශාවක් ද ඔහු තුල තිබිණ. ජීවීතයේ නිරන්තර වෙනස් කම් පැතීම මේ ඇලොයිස් තුල වූ එක්තරා උමතුවක් වැන්න. බොහෝ වාර ගණාවක් තම පදිංචිය වෙනස් කල ඔහු සිය පවුල් සංස්ථාවද වරක් දෙවරක් හෙම නොව තෙවරක්ම 'ප්‍රතිව්‍යුහගත' කළේය. කලින් බිරින්දෑවරු දෙදෙනාම අකාලයේ රෝගාතුර වී මලෝය. විසිතුන් අවුරුද්දක් ඔහුට වඩා වයසින් බාල ක්ලාරා, දෙවැනි බිරිඳ වූ ෆ්‍රැන්සිස්කා අසනීපව සිටියදී ගේ දොර වැඩපලට උදවු පදවු දීම පිණිස නිවසේ නතර වූ සිටි නෑ කමට ඔහුගේ ලේලියක් වූවාය. එහෙයින් ෆ්රැන්සිස්කා මරණයෙන් මාස කිහිපයකට අනතුරුව ලියා පදිංචි කෙරුන මේ තෙවැනි කසාදය සඳහා පල්ලියෙ විශේෂ අවසරය පැතීමට පවා ඇලොයිස්ට සිදුවිය. බවලතුන්ට මනාප රේගු නිලධාරියා සිය නිදහසට ඉදිරිපත් කල කරුණ වූයේ දරුවන් දෙදෙනා කලක් පුරා ක්ලාරා ඇසුරේ ඇති දැඩි වූ බැවින් ක්ලාරාට වඩා සුදුසු සුළු මවක් අපේක්ෂා කොට නොහෙන බවයි. දරුවන්ට සිදුවෙන යහපත කෙසේ වෙතත් ඈ වැනි අසරණ තරුණියකගේ අනාගතය සුරක්ෂිත වීමට හෝ මේ විවාහය හේතු වාසනා වනු ඇතැයි පැතූ මීසම භාර යහපත් බිෂොප් තුමා වතිකානුවෙන් ද වැඩිදුර උපදෙස් ගෙන සිය අනුමැතිය පල කලේ ඒ වන විටත් දරුවෙකු ඇගේ කුස පිළිසිඳගෙන සිටි බව නොදැනය. 1885 ජනවාරියේ දිනෙක වරුවක නිවාඩුවක් ගත් රේගු නිළධාරී ඇලොයිස් හිට්ලර් සිය තෙවැනි විවාහය ද ලියාපදිංචි කලේය. එහෙත් පස් මසකට පසු ඔවුන් ලද පිරිමි දරුවා වූ ගුස්තාව් මෙන්ම ඊලඟ වසරේ උපත ලද දියණිය අයිඩා ද ඩිප්තීරියා වසංගතයට ගොදුරුවී අකාලයේ මිය ගියහ. සැල්ස්බර්ගර් පෙදෙසේ පිහිටි ‘හිට්ලර්’ නිවස එකම මළ ගෙයක් විය. 1887 මෙළොව එලිය දුටු ඔටෝ ජීවත් වීමට වරම් ලද්දේ දින තුනක් පමණි. වැඩිමහල් දරුවන් තිදෙනාම අත දරු වියේදීම අකාලයේ මිය ගියේ දස පණතේ හත්වැන්න කඩකොට තමා කල පාපයට දඬුවම් වශයෙනැයි භක්තිමත් කතෝලිකයකු වූ ක්ලාරා හිට්ලර්ගේ වැටහීම විය. එහෙයින්දෝ ඈ නිතර යාඥා කරමින් පසුතැවිලි වූවාය. දෙමාපියන් සමීප ලේ ඥාතීන් වීම මෙම ළදරු මරණ වලට තුඩු දෙන්නට ඇතැයි ඇතැම් ඉතිහාසඥයෝ සැක පහල කරති. දෙවියන් හෝ වෙදුන් කෙරේ විශ්වාසයක් නුවූ ක්ලාරාගේ වැඩිමහළු සැමියා ඒ කිසිවක් ගණනකට නොගත්තේය. රාජකාරි ස්ථානයේ හෝ තැබෑරුමේ වැඩි කාලයක් ගත කල ඔහු තුල යම් භක්තියක් වී නම් ඒ ෆ්රානන්ස් ජෝසොෆ් අධිරාජයා කෙරේ පමණි. හැබ්ස්බර්ග් සුළු නිළධාරී පැළැන්තියට ඇලොයිස් හිට්ලර් නිදසුනකි. ඔස්ට්රිියානුවන්ගේ පක්ෂපාතීත්වය හිමිවූයේ පාලකයන්ට මිස වර්ගයාට නොවේ. බිස්මාර්ක්ගේ මතය වූයේ පොදුවේ ගත් කල ඔස්ට්රිායානු යුද හා සිවිල් සේවා සාමාජිකයන් සාමුහිකව වගකීම් ඉටු කරන වෘත්තිකයන් සමූහයකට වඩා පටු නීති රීති මාලාවක් ක්රිමයාත්මක කරන ලිපිකරුවන් රොත්තකට සමාන බවය.

📌පළමු ලෝක යුද්ධයේ පෙර තනුව නොහොත් 

බිස්මාර්ක්ගේ නික්ම යාම 

1871 ජර්මන් එක්සත්කරණය සෙසු ජාතීන් වෙතද සිය අනන්යතාවයන් වෙනුවෙන් පෙනී සිටීම සඳහා කෙරුණ නිහඬ දිරි ගැන්වීමකි. එය මුලින්ම ග්රහණය කොටගෙන පෙරමුණ ගත්තෝ ඔටෝමන් අධිරාජ්යය තුල විසූ ස්ලාව් වරුය. බල්ගේරියාවේ හටගත් කැරැල්ල මැඩලන ලද්දේ සුල්තාන්ගේ හමුදා විසින් බෝල්කන් වාසී ටටාර් වරු මරා දමනු ලැබීමෙනි. මින් උරණ වූ රුසියානුවෝ 1877 දී තුර්කියට පහර දුන්හ. ගෝත්රයේ වැඩිමලා වූ ඈ සහෝදර ස්ලාව් ජාතීන්ගේ අයිතිවාසිකම් රැකීම සිය යුතුකම කොට සැලකුවාය. කොකේසස් කඳු තරණය කොට බෝල්කන් පෙදෙසට කඩා වැදුන කොසෑක් අසරුවන් හමුවේ පසු බැසීමට තුර්කි භටයන්ට සිදු විය. රොමේනියාව හා සර්බියාව ස්වාධීනත්වය දිනා ගත් අතර බල්ගේරියාව අර්ධ ස්වතන්ත්ර රාජ්යයක් බවට පත් වූවාය. පරාජයට පත් ඔටෝමන් අධිරාජ්යය තව දුරටත් කැඩී බිඳී ගියේ ‘යුරෝපයේ රෝගියා’ යන අනවර්ථ නාමය ද සමඟිනි. මේ තත්වය වඩාත් තදින් බලපෑවේ ඔස්ට්රියා-හංගේරියටයි. ජනගහනයෙන් 76% ක් නියෝජනය කල චෙක්, ස්ලෝවැක්, පෝල්, රුතෙනියන්, සර්බ්, ක්රෝට් යනාදී දුසිමක් පමණ එකී නොකී ජාතීන් නැවතත් නොසන්සුන් වීම හේතුවෙන් බහු ජාතික අධිරාජ්යය ඕනෑම මොහොතක ඉරිතලා යාමට ඉඩ තිබිණ. හැප්ස්බර්ග් වරුන් හමුවේ වූ එකම විකල්පය නම් වඩාත් බලය විමධ්යගත කිරීමේ වඩාත් නම්යශීලී පිළිවෙතකට යොමු වීමයි. එය පහසු කටයුත්තක් නුවූයේ ස්ලාව් වරුන්ට වැඩි බලතල ලබා දීමේ සෑම යෝජනාවකටම සර්ව ජර්මන් වාදීන් තීරණාත්මක ලෙස එරෙහි වූ බැවිණි. 

යුරෝපීය බලවතුන් ගේ ප්රධානත්වයෙන් 1878 බර්ලින් නුවරදී කැඳවුන සමුළුවේ අරමුණ වූයේ බෝල්කන් කලාපය තුල පෙර නොවිරූ ලෙස ඉහල ගිය රුසියානු බලය සමනය කිරීමය. නැගී එන සර්ව ස්ලාව් බෙදුම් වාදය විසින් යුරෝපය අස්ථාවර කරනු ඇතයි බ්රිතාන්යය හා ප්රංශය බියෙන් පසුවූහ. රුසියාව ලද භූමි ලාභයන්ට හිලව් වනසේ ඔටෝමන් පාලනයෙන් ගිලිහී ගිය බෝල්කන් කලාපයේ වාර්ගික ස්ලාව් වරු විසූ බොස්නියාව හා හෙර්සගොවිනාව අත්පත් කොට ගැනීමට ඔස්ට්රියා-හංගේරියට එහිදී අවසර ලැබිණ. සමුළුවේ සත්කාරක රට වූ ජර්මනිය මධ්යස්ථ පිළිවෙතක් අනුගමනය කලාය. බිස්මාර්ක්ගේ අරමුණ වූයේ තමාට ඒ හැටි අහිතකර නුවූ පැවති බලතුලනය ඒ ආකරයෙන්ම පවත්වා ගැනීමයි. ඒ අරමුණ සාර්ථක වුවද සාකච්ඡා අතරතුරදී හටගත් අනපේක්ෂිත සිදුවීමක් නිසා මහ යුද්ධයක් හට ගැනීම වැලකී ගියේද අනූ නවයෙනි. ද්විපාර්ශ්වික සාකච්ඡා අතරතුරදී බිස්මාර්ක් සුරතලයට ඇතිදැඩි කල ‘ග්රේට් ඩෑන්ස්’ වර්ගයට අයත් ටයිරස් නැමති දැවැන්ත සුනඛයා රුසියානු අගමැති ඇලෙක්සැන්ඩර් ගොර්චෙකොව් කුමාරයා වෙත හදිසියේ කඩා පිනුවේය. ඒ සඳහා රාජ්යතාන්ත්රික පැහැදිලි කිරීම වූයේ කුමාරයාගේ අංග චලනයන් තම ස්වාමියාට එල්ලවිය හැකි ශාරීරික ප්රහාරයක පෙර ලකුණු ලෙස සැක කරමින් සුනඛයා මෙලෙස හැසිරෙන්නට ඇති බවයි. කලිසම ඉරීයාම හැරුන කොට වෙනත් හානියක් රුසියානු අගමැතියාට සිදු නුවූයෙන් යුරෝපයේ සාමය තවදුරටත් ආරක්ෂා විය. 

සියළුම බලවතුන් එකිනෙකා කෙරේ දැක්වූ සැකමුසු ආකල්පය බර්ලින් සමුළුවෙදී කැපී පෙනුන මූලික ලක්ෂණයයි. උද්ගතව තිබූ නව වාතාවරණය තුල පැරණි කෝන්තර යම්තාක් දුරකට නොතකා හරිමින් සිය අභිවෘද්ධිය තකා යම් යම් සීමාසහිත එකඟත්වයන්ට එළඹීමට ඔවුන් තුල පෙර නොතිබූ සූදානමක් ඇති බවද පෙණින. මෙය යථාර්ථයක් බවට පත් කරමින් ඊලඟ වසරේ පැරණි ප්රතිවාදීන් වූ ජර්මනිය හා ඔස්ට්රියා-හංගේරිය මහත් ආන්දෝලනාත්මක ද්විත්ව සන්ධානයකට එළඹුනෝය. රුසියානු ආක්රමණයකදී එකිනෙකාට උපකාර කිරීමටත් වෙනත් බලවතෙකු සමඟ ඇති වන යුද්ධයකදී අනිත් පාර්ශ්වය මධ්යස්ථව සිටීමටත් එමඟින් දෙරට ගිවිස ගත්හ. මෙය හුදෙක්ම උපාය මාර්ගික සන්ධානයක් වුවද අධිරාජ්යය තුල විසූ 24% වූ ජර්මන් බස වහරන්නන්ට හැඟුනේ එතුලින් ජාතික එකමුතුවක් සඳහා මුල් පියවර තබා ඇති සැටියකි. ද්විත්ව-රාජාණ්ඩු මර උගුලින් ගැලවී මහා ජර්මනිය හා භෞතික වශයෙන් සුසංයෝග වීමට ඔවුන් තුල වූ පැරණි අශාව මේ හේතුවෙන් වඩාත් දැඩි විය. 

බිස්මාර්ක්ගේ න්යාය වූයේ යුරෝපයේ පස් මහා බලවතුන් අතර පිල් බෙදීමකදී වඩා වැඩදායී වන්නේ ඕනෑම පිලක තුන්වන සාමාජිකයා වීම බවයි. යම්හෙයකින් රුසියාව තම සම්ප්රදායික සතුරා වූ ප්රංශය හා කල්ලි වැදුනහොත් ජර්මනියට පෙරමුණු දෙකක යුද්ධයකට මුහුණ පෑමට සිදුවනු ඇතැයි බිස්මාර්ක් තුල විශාල බියක් තිබිණ. එම අවදානම සමනය කොටගනු වස් 1887 ඔහු දී රුසියාව සමඟ ප්රතිආරක්ෂණ ගිවිසුමකට එළඹුනේය. රුසියාව හා ඔස්ට්රියාව අතර හෝ ජර්මනිය හා ප්රංශය අතර හෝ ඇතිවන ගැටුමකදී හැර, අන් විටෙකදී එක් පාර්ශ්වයක් යුරෝපීය බලවතෙකු සමඟ යුද වැදුනහොත් අනෙත් පාර්ශ්වය මධ්යස්ථව සිටීමට එමගින් ගිවිස ගනු ලැබීය. ගිවිසුමේ වැඩිම ප්රතිලාභ ලද්දී ඔස්ට්රියාවය. බෝල්කන් ආරවුලක් මත ඈට එල්ල විය හැකි හදිසි රුසියන් ප්රහාරයක අවදානම එමඟින් අවමඅවම කරවනු ලැබ තිබිණ. එහි විලෝමය වූයේ සර්ව ස්ලාව් වාදයට එරෙහිව හිතුවක්කාර යුද්ධයකට එළැඹීමෙන් ඈද වලක්වන ලද බවය. බෙහෙවින් තෘතිමත්ව සිටි බිස්මාර්ක් පැවති ශමථය බිඳ වැටිය හැකි ඕනෑම යුද්ධයක් පිටු දැකීමට දැන් උත්සහ කලේය. ප්රසියන් සම්ප්රදායට අනුව කයිසර් තුමා චාන්ස්ලර්ගේ විදෙස් පිළිවෙතට අත පෙවීම් නොකලද කණගාටුවට කරුණ වූයේ තමා අපරාජිතය යන ආකල්පය තුල හැදුන වැදුන ජර්මන් අධිරාජ්යයේ නව පරපුර ඔහුගේ උපායමාර්ගය වටහා ගැනීමට අපොහොසත් වීමයි. ඔවුන් නියෝජනය කල දෙවන විල්හෙල්ම් කුමාරයා සිය පියාගේ ඇවෑමෙන් 1888 දී ‘කයිසාර්’ ලෙස කිරුළු පැළඳීම බිස්මාර්ක් ස්ථාපිත කොට තිබූ ඒ සියුම් සමතුලිතතාව උඩු යටිකුරු වීමට හේතු විය. 

අභිනව දෙවන විල්හෙල්ම් කයිසර් තැනගේ පිය රජතුමා විවාහ වී සිටියේද බ්රිතාන්යයේ වික්ටෝරියා රැජිනගේ වැඩිමහල් දියණිය සමඟය. සෙසු රටවල රාජ වාංශිකයන් සමඟ අවාහ විවාහ ගණුදෙණු කිරිම ලංකාවට පමණක් සීමාවූ සම්ප්රදායක් නොවේ. විසි නව හැවිරිදි දෙවන විල්හෙල්ම් ස්වහාවයෙන්ම නොඉවසිලිමත්ය. නාහෙට නාහන හේ ඔවදන් උපදෙස් නොතකයි. උපතේ දී සිදුවූ තෙරපීමක් නිසා ඔහුගේ වමත පණ නැත. 

“මගේ අත කැඩුවෙත් ඉංග්රීසි දොස්තරෙක්! මේව අපෙ අම්මගෙ වැරදි” කයිසර් නිතර දෙවේලේ ආඩපාලි කීය. මේ හේතුව නිසාදෝ මවගේ ඥාතී සනුහරය ඔහුට නයාට අඳුකොල මෙනි. ජර්මන් බෑනා තමාට ‘නාකි මොණරා’ ලෙස අවමන් කරන බව ඇගේ සොයුරා වූ වේල්ස් හි කිරුල හිමි එඩ්වඩ් කුමරුද සක් සුදක් සේ දැන සිටියේය. ‘නාකි මොණරා’ සරණපාවා ගෙන සිටි ඩෙන්මාර්ක් රජ කුමරියගේ සොයුරිය ශාන්ත පීටර්ස්බර්ග් නුවර රොමනොව් රජ පෙලපතට කරකාර බන්දවා දෙනු ලැබ සිටිම හේතුවෙන් රුසියාවේ නිකොලස් සාර් හා ජර්මනියේ කයිසාර්ද ඥාති සහෝදරයෝ වූහ. ඒ නෑකම් කුමක් වුවද රුසියාව සමඟ රාජ්යතාන්ත්රික එකඟත්වකින් යුතුව කටයුතුකිරීමේ බිස්මාර්ක්ගේ උපාය දෙවන විල්හෙල්ම්ට රිසි රිසි නැත. ඔහුගේ සිහිනය වූයේ තනි ජර්මන් ආධිපත්යයට නතුවූ යුරෝපයකි. 

“පේන විදියට ‘රාජකීය කොල්ලට’ දැන් ඕන වෙලා තියෙන්නෙ රුසියාවත් එක්ක යුද්දෙක පැටලෙන්න වගේ. හැබැයි මම නම් ඕවට නෑ ,” බිස්මාර්ක් කෙඳිරුවේ තම ඇජුටන්ට් තැන සමඟය. එතැන් පටන් ඔහු හැකි උපරිම වෙරදරා දෙවන විල්හෙල්ම්ට අකුල් හෙලීය. දක්ෂ රාජ්යතාන්ත්රිකයකු වුවද බිස්මාර්ක් තරමක් කුඩුකේඩු මහල්ලෙකි. ‘රාජකීය කොල්ලා’ගේ සීයා වූ සාමකාමී පළමුවන විල්හෙල්ම් හිටපු කයිසර් තැන පවා එකල සිය හිතවතුන් හා උපහාසාත්මක ලෙස පවසා තිබුනේ ‘බිස්මාර්ක් යටතේ කයිසාර් තනතුරක් දැරීම’ ලෙහෙසි කටයුත්තක් නොවන බවය. ස්නායු දුර්වලත්වයෙන් පෙළුන මහළු ‘ජුන්කර්’ වරයා දැන් නිතර කිපෙන හෙයින් බිරිඳ හැර අන් කිසිවෙකු ඔහු හා පයිරු පාසානමට කැමැති නැත. 1889 වසරේ අප්රේල් මස යාබද ඔස්ට්රියාවේ බෲනෝ ඈම්නැමති දේශසීමා නගරයේ විසූ මධ්යම පාන්තික වාර්ගික ජර්මන් පවුලක සිවු වන දරුවා ලෙස ඇඩොල්ෆ් හිට්ලර් මෙලොව එළිය දකින විට චාන්ස්ලර් වරයා හා අධිරාජයා අතර මතගැටුම් උච්චාවස්ථාවට ලඟාවී තිබිණ.. 

1890 මාර්තුවේදී බිස්මාර්ක් දෙවන විල්හෙල්ම් සමඟද සණ්ඩු කළේය. දබරයට මුල්වූයේ අධිරාජයාට නොදන්වා කතෝලික පක්ෂය සමඟ සන්ධානයකට එළැඹීමට බිස්මාර්ක් විසින් දැරූ උත්සාහයකි. පාර්ලිමේන්තු බහුතරය සඳහා ඕනෑම කණ්ඩායමක් සමඟ එකඟත්වයකට එලැඹීමට තමාට බලයක් ඇතැයි තර්ක කල බිස්මාර්ක් එහිදී කයිසාර්ට එරෙහිව ඉතා අනුචිත පෞද්ගලික අවලාද නැඟුවේ ගරුසරු නැති අන්දමයට. රුසියාවේ හිටපු සාර් වූ තුන්වන ඇලෙක්සැන්ඩර් විසින් තමාට එවන ලද ලිපියක් ද එහිදී ඔහු සාක්ෂි වශයෙන් ඉදිරිපත් කිරීමට සූදානම් විය. “ඔබවහන්සෙව පොඩි කාලෙ හරියට හදල නැහැ කියල සාර්තුමාත් කියනවා… !” 

එබස් අසා නොසෑහෙන උදහස් වූ කයිසාර් තැන තනතුරින් ඉල්ලා අස්වන ලෙස බිස්මාර්ක්ට අණ කලේය. ජර්මන් අධිරාජ්යයේ චාන්ස්ලර් ගේ බලය මුළුමනින් රඳා පැවතියේ පාර්ලිමේන්තු බහුතරය නොව අධිරාජයාගේ විශ්වාසය මතය. පැවැත්ම බ්රිතාන්යයේ ‘පන්ච්’ සඟරාව සිද්ධිය අර්ථ දක්වමින් කියා සිටියේ කප්පිත්තා නැව හැර ගිය බවයි. තෙමසකින් රුසියාව සමඟ ඇතිකොට ගෙන තිබූ ප්රතිආරක්ෂණ ගිවිසුම කල් ඉකුත් වුවද කයිසාර් නොවේ එය අළුත් කිරීමට කැමති උනේ. බිස්මාර්ක්ගේ අවවාද අනුශාසනා තවදුරටත් කිසිවෙකු නොපැතූහ. 

බලවත් සිත් වේදනාවට පත් ජුන්කරයා දේශපාලනයෙන් විශ්රාම ගෙන වත්මන් උතුරු පෝලන්තයේ වර්සින් හි පිහිටි තම වතුයාය බලා යන්නට ගියේය. ඔහුගේ ස්වභාවය වඩාත් තිත්ත පරුෂ විය. වරක් තම මාලිගයේ අමුත්තන් ලෙස රැය ගත කල මිතුරන් දෙදෙනෙක් හිමිදිරියේ කතිකා කොටගත් පරිදි දඩයමේ යනු පිණිස අවදි නොවීම නිසා උරණ වූ බිස්මාර්ක් දොරගුළු ලූ කාමරය තුලට ජනේලයකින් වෙඩි තැබීමට වන. අමුත්තෝ ඇඳන් වලින් පැන බිම දිගා වූහ. එදිරිවාදී කම් අත්හිටවුනේ ලීයක අමුණන ලද සුදු ලේන්සුවක් වහා ජනේලයෙන් ඉහලට එසවීමෙන් අනතුරුවයි. 

මිනිස් ඇසුරින් වඩාත් ඈත්වූ බිස්මාර්ක් තම සුනඛයන් දෙදෙනා සමඟ වතුයාය තුල හුදෙකලා වෙද්දී ඔහු අනුමාන කල පරිදිම රුසියාව හා ප්රංශය ද්විත්ව සන්ධානයක් ඇති කොට ගත්හ. බලවතුන් දෙදෙනා 1894 අත්සන් කල ගිවිසුමේ එකඟතාව වූයේ ජර්මන් ආක්රමණයකදී එකිනෙකාට උපකාර කිරීමයි. ඒ සමඟ යුරෝපය බල කඳවුරු දෙකකට බෙදී ගියේය. ඊලඟ යුද්ධයේදී පෙරමුණු දෙකක සටන් කිරීමට මේ තත්වය යටතේ ජර්මනියට සිදුවනු ඇති බව කිසිදු සැකයක් නොවීය. 

නහින දෙහින කාලයේ තම සමීපයන් කෙරේ උමතු ලෙස අණසක පැතිරවීම ජර්මන් සම්භවයෙන් පැවතෙන සියළු විශ්රාමික සිවිල් නිළධාරීන්ට වැළඳෙන රෝගයක් වැන්න. සිය වතුයායට වී ජීවිතයේ සැඳෑ සමය හුදෙකලාවේ පසුවූ බිස්මාර්ක් ඉහත රෝගයට අමතරව දෙපා කෝඨයට ද ගොදුරුව සිටියේය. නොබෝ දිනෙකින් එක්තැන් වුවද ඔහු නොවේ වෙදෙක් කැඳවීමට කැමැති වූයේ. මරණ මංචකයේ ඔහුගේ පසුතැවිල්ල වූයේ විසි වසරකට පෙර මිය ගොස් සිටි සුල්තාන් නැමති සුනඛයාට වඩාත් හොඳින් සැලකීමට තමාට නොහැකිවීමය. 1898 දී ඔහු මිය ගියේ මහ භයානක අනාවැකියක් ද පල කරමකරමිනි. “මහා ෆෙඩ්රික් රජු මැරිල විසි අවුරුද්දකින් ප්රසියාව ජෙනා සටනින් පරාජය උනා වගේ මේ විදියට තව විසි අවුරුද්දක් ගියොත් ජර්මනියට ආපහු වෙන්නෙත් ඒ සන්තෑසියම තමයි.…” බිස්මාර්ක්ගේ ඒ අනුමානය නිවැරදි බව ඉතිහාසය විසින් ඔප්පු කොට හමාරය. 

©️අන්තර්ජාලය ඇසුරිනි